ELECTRICAL

http://ms.wikipedia.org/wiki/Pendawaian_elektrik
                                     

SISTEM BEKALAN 2.1 Spesifikasi Bekalan Elektrik Spesifikasi bekalan elektrik yang dibekalkan kepada pengguna-pengguna domestik mengikut standard MS IEC 60038 adalah seperti berikut :- i. Bekalan voltan -nominal satu fasa 230V AU, julat +10%, -6%; ii. Bekalan voltan nominal tiga fasa 400V AU, julat +10%, 6%; iii. Frekuensi yang dibenarkan ialah 50Hz ± 1%; iv. Jenis sistem pembumian ( Sistem TT ) seperti rajah 2.1 dan rajah 2.2.

Semua kelengkapan elektrik yang akan digunakan hendaklah sesuai dengan spesifikasi bekalan elektrik seperti dinyatakan. BAB 3 PENDAWAIAN ELEKTRIK 3.1 Kehendak Perundangan Peraturan 11(1), Peraturan-Peraturan Elektrik 1994 - mensyaratkan semua pendawaian, tambahan pendawaian atau pendawaian semula yang hendak dijalankan oleh Kontraktor Elektrik atau Unit Pendawaian Elektrik perlu mendapat kelulusan bertulis dari pemegang lesen atau pihak berkuasa bekalan. 3.2 Merancang Kerja-Kerja Pendawaian Sebelum kerja-kerja pendawaian dibuat, pendawai/kontraktor hendaklah merancang dan mengenalpasti kerja-kerja yang hendak dilakukan supaya hasil kerja kemas, teratur dan selamat untuk digunakan. Pendawai/kontraktor perlulah:- i. membuat lawatan tapak; ii. mengenal pasti keperluan beban pengguna; iii. mengira permintaan beban maksimum; dan iv. mengemukakan pelan, lukisan dan spesifikasi. Carta alir merancang pemasangan pendawaian bangunan adalah seperti di rajah 3.1. 3.2.1 Lawatan Tapak Lawatan tapak perlu dilakukan bertujuan untuk menentukan:- i. kelengkapan elektrik yang sesuai digunakan; ii. permintaan beban maksimum; iii. bekalan masuk, fasa tunggal atau fasa tiga; iv. jenis pendawaian; dan v. susunatur kelengkapan. 3.2.2 Mengenalpasti Keperluan Beban Pengguna Melalui pelan lantai bangunan keperluan pemasangan seperti cadangan beban, penempatan kelengkapan elektrik dan rekabentuk pelan pepasangan boleh ditentukan. 3.2.3 Mengira Permintaan Beban Maksimum Anggaran permintaan beban maksimum adalah untuk menentukan spesifikasi kelengkapan pendawaian seperti kabel, aksesori dan seterusnya menyediakan pelan pepasangan elektrik. Mengikut MS IEC 60364 Part 1 klausa 311, pengiraan permintaan maksimum bagi setiap litar bertujuan supaya rekabentuk pepasangan yang 8 ekonomi, berdaya harap dan dalam had voltan susut yang dibenarkan. Faktor Kepelbagaian boleh diambil kira. Pengiraan kesemua permintaan arus maksimum setiap litar perlu disediakan dengan lengkap. Butiran ini dapat menunjukkan keperluan arus bagi setiap fasa dalam ampiar dan juga membantu dalam menentukan saiz kabel. Rujuk Jadual Ketiga (Jadual A dan Jadual B), Peraturan 11(2), Peraturan-Peraturan Elektrik 1994 untuk menghitung permintaan arus maksimum dan kelonggaran bagi kepelbagaian untuk pepasangan domestik. 3.2.4 Mengemukakan Pelan, Lukisan Dan Spesifikasi Peraturan 65, Peraturan-Peraturan Elektrik 1994 menyatakan kelayakan Pendawai mengemukakan pelan adalah seperti berikut:- i. Pendawai dengan Sekatan Fasa Tunggal – Voltan rendah fasa tunggal sehingga 60 ampiar. ii. Pendawai dengan Sekatan Fasa Tiga – Voltan rendah sehingga 60 ampiar .RAJAH 3.1: Carta Alir Merancang Pemasangan Pendawaian Bangunan Kediaman Bekalan Fasa Tunggal Dan Fasa Tiga.

3.3 Ciri-Ciri Pendawaian Elektrik Pendawaian elektrik adalah terdiri dari kelengkapan elektrik seperti kabel, papan suis, suis utama, pemutus litar kenit (MCB) atau fius, pemutus litar arus baki (PAB/RCD), mata lampu, mata kuasa, penangkap kilat dan lainlain lekapan elektrik. Pendawaian elektrik pengguna fasa tunggal Contoh 1 seperti Rajah 3.2 3.3 Ciri-Ciri Pendawaian Elektrik Pendawaian elektrik adalah terdiri dari kelengkapan elektrik seperti kabel, papan suis, suis utama, pemutus litar kenit (MCB) atau fius, pemutus litar arus baki (PAB/RCD), mata lampu, mata kuasa, penangkap kilat dan lainlain lekapan elektrik. Pendawaian elektrik pengguna fasa tunggal Contoh 1 seperti Rajah 3.2

Pendawaian elektrik pengguna fasa tunggal Contoh 2 seperti Rajah 3.3

Pendawaian elektrik pengguna fasa tunggal Contoh 3 seperti Rajah 3.4

**Nota : Pendawaian di Rajah 3.3 dan Rajah 3.4 hendaklah menggunakan PAB utama yang mempunyai time delay tidak melebihi 200ms. Pendawaian elektrik pengguna fasa tiga Contoh 1. Seperti Rajah 3.5

Pendawaian elektrik pengguna fasa tiga Contoh 2. Seperti Rajah 3.6.

3.4 Contoh-contoh Litar Skematik Pendawaian Lampu

BAB 4 SISTEM KAWALAN DAN PERLINDUNGAN PENDAWAIAN 4.1 Pemilihan Sistem Kawalan dan Perlindungan Pendawaian Kawalan dan perlindungan pendawaian adalah suatu sistem pemencilan / pengasingan dan pensuisan serta sistem perlindungan yang mesti ada di dalam setiap pendawaian domestik. 4.2 Pengasingan dan Pensuisan Contohnya suis, palam kuasa dan soket alir keluar serta pemutus litar. Ianya berfungsi untuk menyambung dan memutuskan bekalan secara manual pada sesuatu litar tanpa mengganggu litar lain. Ia bertujuan untuk mencegah bahaya renjatan elektrik semasa penyenggaraan, pengujian, mengesan kerosakan dan pembaikan. 4.3 Perlindungan Memberi perlindungan kepada sistem pendawaian, kelengkapan elektrik atau pengguna daripada bahaya yang disebabkan oleh arus elektrik seperti arus lebih, arus bocor ke bumi, litar pintas, kilat dan sebagainya. Litar di bawah menunjukkan alat pengasing dan perlindungan yang mesti dipasang pada sistem pendawaian elektrik domestik.

4.3.1 Perlindungan Arus Secara amnya, perlindungan bagi arus boleh dibahagikan kepada dua iaitu; i. Perlindungan arus lebih (arus beban lebih atau litar pintas). Pemutus litar atau fius hendaklah digunakan dengan kadaran yang sesuai bagi perlindungan arus beban lebih atau litar pintas. Pemutus litar atau fius hanya digunakan pada konduktor hidup sahaja. Bagi penggunaan litar fasa tiga, semua pemutus litar atau fius hendaklah digabungkan dalam satu kumpulan litar. Pemilihan alat perlindung arus lebihan mestilah berpandukan kepada paras kerosakan arus litar pintas pemutus litar atau suis utama [kA]. ii. Perlindungan arus bocor ke bumi. Pemutus Arus Baki (RCD) hendaklah digunakan dengan kadaran yang sesuai bagi perlindungan arus bocor ke bumi (mengelakkan daripada renjatan elektrik). a) Peraturan 36(1), PPE 1994 menyatakan bagi sesuatu pepasangan di tempat hiburan awam, perlindungan terhadap arus kebocoran bumi h94 menyatakan bagi sesuatu pepasangan jika kelengkapan, radas atau perkakas yang dipegang dengan taendaklah menggunakan peranti arus baki berkepekaan tidak melebihi 10 miliampiar; b) Peraturan 36(2), PPE 1994 menyatakan bagi sesuatu pepasangan di tempat yang lantainya berkemungkinan akan basah atau jika dinding atau kepungan berintangan elektrik yang rendah, perlindungan terhadap arus kebocoran bumi hendaklah menggunakan peranti arus baki berkepekaan tidak melebihi 10 miliampiar; c) Peraturan 36(3), PPE 19ngan, perlindungan terhadap arus kebocoran bumi hendaklah menggunakan peranti arus baki berkepekaan tidak melebihi 30 miliampere; dan d) Peraturan 36(4), PPE 1994 menyatakan bagi sesuatu pepasangan selain daripada (1), (2) dan (3), perlindungan terhadap arus kebocoran bumi hendaklah menggunakan peranti arus baki berkepekaan tidak melebihi 100 miliampere.

4.3.2 Alat Perlindung Arus/Voltan Mendadak (Surge Protection Device (SPD) SPD adalah digalakkan untuk dipasang bagi melindungi daripada sambaran kilat yang mendadak (lightning surge) atau voltan berlebihan yang mendadak (overvoltage surge). Ianya boleh dipasang berdekatan dengan punca bekalan (sebelum RCD). Spesifikasi Keperluan Alat Pelindung Arus/Voltan Mendadak (Surge Protection Device):

BAB 5 PEMILIHAN KABEL 5.1 Pemilihan Jenis Kabel Pendawaian Pemilihan saiz kabel perlulah mengambil kira perkara-perkara seperti berikut:- i. semua kabel pendawaian mestilah berpenebat PVC atau PVC/PVC dan berkonduktor kuprum. Konduktor dengan luas keratan rentas 16mm2 atau kurang mestilah daripada jenis kuprum. Konduktor aluminium tidak dibenarkan. Rujuk Jadual 4D1A iaitu keupayaan membawa arus bagi konduktor kuprum seperti Lampiran II; ii. kabel dalam kolam renang hendaklah dari jenis kalis air bertebatkan PE (polyethylene); iii. kabel yang dipilih itu berupaya membawa tenaga elektrik dengan cekap; iv. saiz kabel mampu membawa arus beban tanpa memanaskan kabel; v. kadar susut voltan kabel tidak melebihi 4 % voltan bekalan. Rujuk Jadual 4D1B seperti di Lampiran III; vi. penebat kabel mestilah bersesuaian dengan keadaan persekitaran pepasangan seperti mempunyai ketahanan suhu persekitaran dan ketahanan perlindung mekanikal; dan vii. setiap konduktor dalam pemasangan mesti dilindungi daripada lebihan arus dengan alat-alat pelindung lebihan arus yang diperlukan supaya penebat kabel tidak akan rosak. 5.2 Faktor-Faktor Yang Berkaitan Dengan Keupayaan Membawa Arus Kabel Faktor-faktor yang berkaitan dengan keupayaan membawa arus kabel berikut perlu diambil kira :- i. Pendawaian permukaan menggunakan klip – faktor kumpulan; ii. Pendawaian menggunakan pembuloh - faktor ruang 40%; iii. Pendawaian menggunakan sesalor - faktor ruang 45%; iv. Pendawaian terbenam - faktor kumpulan; dan v. Pendawaian terbenam menggunakan sesalor - faktor suhu persekitaran. 5.3 Penggunaan Kadaran Luas Keratan Rentas Minimum Konduktor Pendawaian. Berikut adalah luas keratan rentas minimum konduktor mengikut kegunaannya seperti dalam jadual di bawah:

5.4 Penggunaan Kadaran Luas Keratan Rentas Minimum Konduktor Perlindung Berbanding Dengan Luas Keratan Rentas Konduktor Fasa. Berikut adalah luas keratan rentas minimum konduktor perlindung berbanding dengan luas keratan rentas konduktor fasa seperti dalam jadual di bawah:

5.5 Fungsi dan Pengenalan Warna Kabel Bukan Boleh Lentur Berikut adalah fungsi dan pengenalan warna kabel bukan boleh lentur seperti dalam jadual di bawah:

5.6 Kabel Boleh Lentur i. Kabel boleh lentur dengan luas keratan rentas kurang 4.0 mm2 digunapakai untuk pemasangan pada aksesori elektrik seperti siling ros, penetap atau lekapan lampu, palam soket ke radas mudah alih dan sebagainya. ii. Kabel boleh lentur tidak boleh digunakan untuk pendawaian kekal. iii. Kabel boleh lentur bagi kegunaan kekal kelengkapan elektrik tidak boleh melebihi 3 meter; 5.7 Fungsi dan Pengenalan Warna Kabel Boleh Lentur Berikut adalah fungsi dan pengenalan warna kabel boleh lentur seperti dalam jadual di bawah:

5.8 Penebat Konduktor Dan Jenis Pendawaian Terdapat pelbagai jenis bahan dan lapisan penebat yang digunakan untuk perlindungan konduktor. Pemilihan kabel mengikut lapisan penebat perlu betul untuk tujuan pemasangan pendawaian seperti jadual di bawah

BAB 6 AKSESORI ELEKTRIK 6.1 Pemilihan Aksesori Pendawaian i. Semua aksesori pendawaian yang digunakan hendaklah yang diluluskan oleh Suruhanjaya Tenaga dan dilabelkan dengan label yang dikeluarkan oleh SIRIM . ii. Bagi semua pendawaian menggunakan pembuluh UPVC - a) Suis, soket alir kuasa, palam 3 pin, ros siling, penyambung, soket - bahan binaannya hendaklah terdiri dari jenis polycarbonate. iii. Bagi semua pendawaian menggunakan pembuluh logam - a) Suis, soket alir kuasa dan penyambung - bahan binaannya hendaklah terdiri dari jenis berperisai logam (metal clad); dan b) Semua aksesori hendaklah dibumikan secara berkesan. iv. Suis fius yang digunakan pada pemasangan pendawaian fasa tunggal mestilah mempunyai fius yang dipasang secara tetap dan tidak bergerak bersama suis. v. Fius suis yang digunakan pada pemasangan kediaman sistem 3 fasa juga mempunyai fius dan suis. Penyambung fius dipasang bersama bagi membolehkan fius bergerak secara serentak. vi. Lampu a) Bagi lampu kalimantang yang menggunakan magnetic ballast (watt loss tidak melebihi 6 watt) mesti dilengkapkan dengan pemuat (capacitor) jenis kertas kering; b) Bagi lampu kalimantang yang menggunakan pencekik elektronik (electronic ballast) atau high frequency electronics ballast tidak memerlukan pemuat (capacitor); c) Bagi pemasangan lampu di luar rumah kediaman, hendaklah menggunakan lampu kalis cuaca dan kalis air. d) Voltan bagi semua pemasangan lampu dalam air (seperti kolam renang, fountain dan lain-lain) mestilah menggunakan jenis lampu kalis air dengan kadaran voltan tidak boleh melebihi 12 Volt AC. vii. Pemanas air elektrik terbahagi kepada 2 jenis iaitu pemanas air seketika dan pemanasan air setoran [jenis tangki setoran]. a) Pemanas air jenis seketika mesti dilengkapkan dengan kawalan suis 2 kutub dan peranti arus bakinya sendiri. Manakala pemanas air jenis setoran [jenis tangki setoran] pula hendaklah dipasang dengan pengasing dan peranti arus bakinya sendiri; dan b) Pemanas air elektrik yang melebihi 3kW hendaklah disambung secara tetap kepada pemutus litar/fius 20A/30A berserta suis pengasing dan peranti arus baki. viii. Pemasak Elektrik yang melebihi 3kW, mestilah mempunyai litar tersendiri yang disambung secara tetap kepada pemutus litar atau fius 30A berserta suis pengasing dan unit kawalan pemasak yang digandingkan bersama soket alir keluar 13A. Dua atau lebih alatan memasak boleh di pasang dalam bilik yang sama dengan jarak tidak melebihi 2 meter. ix. Motor elektrik (pintu pagar, penghawa dingin, fountain, kolam renang, kolam ikan, pam air) yang melebihi 373W tetapi tidak melebihi 2238W, mestilah disambung terus secara tetap kepada pemutus litar/fius berkadaran 20A/30A berserta pengasing, penghidup motor dan soket alir keluar 15A. Penghidup motor mestilah jenis terus ke talian (Direct On Line) dengan kelengkapan bersama sesentuh, geganti beban lampau dan kawalan mula-henti. Pemutus litar/fius yang mengawal litar motor mesti berkeupayaan menahan arus permulaan beban motor tersebut. x. Loceng elektrik – Litar mestilah mengandungi suis tetekan (push button) dan pengubah AU/AT. xi. Kipas angin siling mestilah mematuhi standard MS 1219:2002 pada klausa 21.101 iaitu test on suspension system of ceiling fan. PEMBUMIAN PEPASANGAN ELEKTRIK 7.1 Pembumian Pembumian ialah suatu sistem sambungan yang dibuat di antara logam dalam pemasangan pendawaian elektrik dengan jisim am bumi. Ianya bagi mengadakan laluan mudah dengan galangan atau rintangan yang rendah ke bumi supaya sistem perlindungan beroperasi dengan berkesan, bagi menjamin keselamatan manusia atau pengguna dari bahaya renjatan elektrik apabila terjadi arus bocor ke bumi. Secara amnya, sistem pepasangan elektrik dibumikan bagi tujuan berikut :- i. Keselamatan . ii. Sistem Perlindungan. iii. Menghadkan Voltan Berlebihan. iv. Mengadakan Laluan Nyahcas. v. Keperluan Undang-Undang dan Peraturan. 7.2 Pembahagian Pembumian Pembumian secara amnya dibahagikan kepada dua (2) bahagian, iaitu: i. Pembumian Sistem a) Mengasingkan sistem apabila berlaku kerosakan; b) Menghadkan bezaupaya di antara konduktor yang tidak bertebat disesuatu kawasan; dan c) Menghadkan berlakunya voltan berlebihan (over voltage) dalam keadaan yang berbeza. ii. Pembumian Peralatan Pembumian peralatan dilakukan untuk perlindungan kepada manusia atau pengguna. Jika suatu punca yang hidup menyentuh badan peralatan, tenaga elektrik akan mengalir ke bumi dan arus tidak akan mengalir melalui badan manusia atau pengguna. Ini disebabkan badan manusia mempunyai rintangan yang lebih tinggi berbanding dengan rintangan ke bumi. 7.3 Jenis Dan Fungsi Aksesori Pembumian Aksesori pembumian adalah seperti berikut: i. Elektrod bumi Jenis elektrod yang digunakan untuk pendawaian rumah ialah rod besi bersalut kuprum (copper jacketed steel core rod). 28 ii. Konduktor Pengikat Utama (equipotential bonding) Konduktor yang disambungkan di antara punca bumi pengguna ke bahagian logam terdedah. Saiz minima kabel ialah 10 mm². iii. Konduktor pelindung Konduktor yang disambungkan di antara punca bumi pengguna ke bahagian lain pemasangan yang memerlukan pembumian yang saiznya adalah sebagaimana dibawah; a) Sama dengan saiz kabel fasa sehingga 16 mm². b) 16mm² jika saiz kabel fasa diantara 16 mm² hingga 35 mm². c) Separuh dari saiz kabel fasa jika saiz kabel fasa melebihi 35 mm². 7.4 Penyusunan Pembumian Menggunakan TT Sistem i. Huruf pertama menunjukkan susunan sistem pembumian dari pihak bekalan. ii. Huruf kedua menunjukkan penyusunan pembumian dalam pemasangan pengguna. T - pertama : Menunjukkan sistem bekalan ini menyediakan bumi sendiri. T- kedua: Menunjukkan semua bingkai logam alat elektrik dan lainlain disambung terus kebumi.

7.5 Bahagian-Bahagian Yang Perlu Dibumikan i. Semua struktur logam dalam sistem pendawaian (yang bukan membawa arus) seperti salutan logam, perisai pembuluh, salur, sesalur dawai katenari dan sebagainya; ii. Satu punca belitan sekunder bagi pengubah; dan iii. Rangka bumbung yang diperbuat dari logam (Metal Roof Truss). 7.6 Bahagian – Bahagian Yang Tidak Perlu Dibumikan i. Logam pendek yang diasingkan sebagai perlindungan mekanik bagi kabel yang mempunyai sarung bukan logam selain pembuluh yang disambung sebagai tempat laluan masuk antara bangunan dan pembuluh untuk melindungi kabel lampu-lampu nyahcas; ii. Klip logam untuk memasang kabel; iii. Penutup lampu yang dibuat daripada logam; iv. Logam kecil seperti skru dan plat nama yang diasingkan dengan menggunakan penebat; v. Rantai logam untuk menggantungkan lampu dan peralatannya; dan vi. Logam peralatan lampu untuk lampu berfilamen di atas lantai yang kalis air. 7.7 Penamatan Di Bumi Penamatan di bumi adalah seperti di Rajah 7.2 Rajah 7.2

Rajah 7.2 : Penamatan di bumi Kotak Pembumian (Earth chamber) adalah dari jenis konkrit atau PVC manakala elektrod bumi adalah dari jenis besi bersalut kuprum. 7.8 Rintangan Elektrod Bumi Rintangan elektrod bumi maksimum yang dibenarkan mengikut jenis pepasangan adalah seperti yang ditunjukkan dalam jadual di bawah

PEMERIKSAAN DAN UJIAN PENDAWAIAN ELEKTRIK 8.1 Kehendak Perundangan i. Mengikut Peraturan 12(1) dan (2), Peraturan-Peraturan Elektrik 1994 menyatakan bahawa setiap pendawaian dalam sesuatu pepasangan perlu diselia oleh Pendawai dengan sekatan Fasa Tunggal atau Sekatan Fasa Tiga. Setelah siap, pendawai berkenaan hendaklah memperakukan suatu Perakuan Penyeliaan dan Penyiapan. ii. Mengikut Peraturan 13(1) dan (2), Peraturan-Peraturan Elektrik 1994 menyatakan pepasangan itu hendaklah diuji oleh Pendawai dengan Sekatan Fasa Tunggal atau oleh Pendawai dengan Sekatan Fasa Tiga yang diberikuasa untuk menguji mana-mana pepasangan, dan yang hendaklah mengesahkan Perakuan Ujian bagi pepasangan itu. iii. Mengikut Peraturan 14(1) Peraturan-Peraturan Elektrik 1994 menyatakan Perakuan Penyeliaan dan Penyiapan dan Perakuan Ujian dalam peraturan 12 dan 13 hendaklah masing-masing dalam Borang G dan H yang ditetapkan dalam Jadual Pertama. 8.2 Pengujian Setelah selesai sesuatu pendawaian, beberapa pengujian terhadap pepasangan pendawaian perlu dilakukan bagi pengesahan kendalian litar pendawaian dan peralatan dipasang selamat untuk digunakan. Sebelum pengujian dijalankan proses pemeriksaan hendaklah dibuat. Keputusan pemeriksaan/penyeliaan dan pengujian hendaklah menggunakan Borang G (seperti Lampiran IV) dan Borang H (seperti Lampiran V). Untuk pengesahan Perakuan Ujian bagi Borang H, ujian-ujian berikut hendaklah dilakukan; i. Ujian Keterusan; ii. Ujian Rintangan Penebatan; iii. Ujian Kekutuban; iv. Ujian Rintangan Elektrod Bumi; dan v. Ujian Peranti Arus Baki. 8.2.1 Ujian Keterusan Terdapat 3 Ujian Keterusan Litar Akhir yang utama:- i. Ujian Keterusan Konduktor Pelindung ii. Ujian Keterusan Konduktor Litar Akhir Gelang iii. Ujian Keterusan Konduktor Hidup dan Neutral 32 a) Ujian Keterusan Konduktor Pelindung • untuk memastikan semua konduktor pelindung disambung secara betul dan berkesan. • Alat uji - Jangka Pelbagai (Julat Ohm) atau Jangka Ohm • Kaedah Pengujian 􀂾 pastikan Suis utama, RCD dan MCB di litar buka (Switch Off ) dan semua beban ditanggalkan. 􀂾 sambungkan test lead penguji seperti rajah; 􀂾 nilai bacaan jangka hendaklah kurang daripada 1 ohm.

b) Ujian Keterusan Konduktor Litar Akhir Gelang • untuk memastikan setiap konduktor mempunyai keterusan disepanjang litar gelang. • Alatuji - Jangka Pelbagai (Julat Ohm) atau Jangka Ohm. • Kaedah Pengujian 􀂾 Tanggalkan kedua-dua punca konduktor hidup dari MCB, konduktor neutral dari terminal neutral dan konduktor bumi dari terminal bumi di kotak fius agihan. 􀂾 Sambungkan lead penguji seperti gambarajah dibawah ( E-E). 􀂾 Ulang tatacara bagi (L-L) dan (N-N). 􀂾 Nilai bacaan jangka hendaklah kurang daripada 1 ohm.

c) Ujian Keterusan Konduktor Hidup dan Neutral • untuk memastikan setiap konduktor mempunyai keterusan yang baik disepanjang litar. • Alatuji - Jangka Pelbagai (Juat Ohm) atau Jangka Ohm • Kaedah pengujian 􀂾 Suis utama, RCD dan MCB di litar-buka ( Switch Off ). 􀂾 Semua beban hendaklah ditanggalkan. 􀂾 Suis hendaklah di litar-tutup ( Switch On ). 􀂾 Fius atau pemutus litar akhir hendaklah tanggalkan dan di litar-tutup. 􀂾 Jalankan ujian sebagaimana rajah di atas. 􀂾 Nilai bacaan jangka hendaklah kurang daripada 1 ohm.

8.2.2 Ujian Rintangan Penebatan i. Memastikan tiada kebocoran arus antara konduktor fasa dengan fasa, konduktor fasa dengan neutral dan konduktor fasa dengan bumi. ii. Menguji ketahanan penebatan kabel. iii. Alat uji - Penguji Rintangan Penebatan (Insulation Resistance Tester). Voltan kendalian adalah arus terus dengan keupayaan voltan 250V A.T atau 500V A.T. iv. Kaedah Pengujian • Suis utama hendaklah pada kedudukan litar-buka (switch off ) • Semua beban hendaklah ditanggalkan. • Suis kawalan litar hendaklah pada kedudukan litar-tutup (switch on ) • Jalankan ujian sebagaimana jadual di bawah. • Nilai bacaan jangka hendaklah tidak kurang daripada 1 Megaohm

iv. Nilai Minimum Bagi Rintangan Penebatan adalah seperti jadual di bawah

8.2.3 Ujian Kekutuban i. Memastikan setiap fius atau kawalan kutub tunggal (satu kutub) dan peranti perlindungan disambung pada konduktor fasa sahaja. ii. Sentuhan tengah pemegang lampu skru Edison disambung konduktor fasa. iii. Memastikan sambungan pada soket alir keluar bagi setiap konduktor fasa, neutral dan bumi disambung pada terminal yang betul. iv. Alatuji - Jangka Pelbagai (Julat Ohm) atau Jangka Ohm. v. Kaedah pengujian • Suis utama hendaklah pada kedudukan litar-buka (switch off). • Semua beban hendaklah ditanggalkan. • Suis kawalan litar hendaklah pada kedudukan litar-tutup (switch on ). • Jalankan ujian sebagaimana dibawah berdasarkan rajah. • Menguji suis dan alat kawalan kutub tunggal pada konduktor fasa. • Menguji punca sambungan soket keluaran. • Menguji sambungan pemegang lampu jenis Edison skru. • Nilai bacaan jangka hendaklah kurang daripada 1 ohm.

8.2.4 Ujian Rintangan Elektrod Bumi i. Menguji rintangan elektrod bumi, ii. Mengetahui kesesuaian kedudukan elektrod yang ditanam, iii. Memastikan elektrod yang ditanam itu tidak berada dalam kawasan rintangan bertindih dengan elektrod lain. iv. Alatuji - Penguji Rintangan Bumi (Earth Resistance Tester). v. Kaedah pengujian - • Terminal ‘E’ disambungkan ke elektrod yang hendak diuji (konduktor hijau). • Terminal ‘P’ disambungkan pada pancang voltan (spike potential) (konduktor kuning) dengan jarak 10 meter daripada elektrod bumi. • Terminal ‘C’ disambungkan pada pancang arus (spike current) (konduktor merah) pada jarak 20 meter daripada elektrod bumi.

Cara Pengukuran Rintangan Elektrod Bumi Dibuat ( Rajah 8.6 ) Ujian hendaklah diulang sekurang-kurangnya tiga kali, bertujuan untuk mengelakkan bacaan tidak tepat disebabkan kawasan rintangan bertindih. i. Rekodkan bacaan pertama (Z1) Contoh : Z1 = 10 Ω ii. Ubah pancang voltan sejauh 6 meter dari kedudukan asal. Rekodkan bacaan kedua (Z2) Contoh : Z2 = 10 Ω iii. Ubah pancang voltan sejauh 6 meter dari kedudukan asal. Rekodkan bacaan ketiga (Z3)

Keputusan: Daripada ketiga-tiga nilai rintangan, dapatkan nilai purata bagi menentukan nilai rintangan elektrod bumi yang diuji. Z1 + Z2 + Z3 Z = ----------------- 3 10 + 10 + 10 = ----------------- = 10 Ω 3 8.2.5 Ujian Peranti Arus Baki i. Memastikan Peranti Arus Baki (PAB) terpelantik dalam masa yang ditetapkan apabila berlaku kebocoran arus ke bumi. ii. Alatuji - RCD Tester / RCCB Tester. iii. Kaedah Pengujian 1 • Menggunakan Butang Tekan Trip. • Menekan butang trip yang terdapat pada RCD tersebut, sama ada ia terpelantik atau tidak. Ujian ini tidak dapat menentukan kepekaan RCD dan masa yang diambil untuk ianya terpelantik. iv. Kaedah Pengujian 2 • Menggunakan Penguji RCD (RCD Tester). Alat ini lengkap dengan satu palam 13A yang boleh disambung kepada soket alir keluar 13A. Pilih kepekaan RCD supaya sama dengan kepekaan RCD yang hendak diuji, untuk menentukan sama ada RCD boleh terpelantik. Masa yang diambil untuk terpelantik mestilah tidak melebihi 40 milisaat. • Tatacara menjalankan ujian – a) Laraskan suis pilihan mengikut kepekaan RCD yang digunakan. Contohnya : 100 mA / 0.1 A b) Laraskan suis operasi kepada ‘No Trip’ (½ Rated mA = 50%), sambungkan palam 3 pin pada soket alir keluar 13 A. c) ‘On’ soket alir keluar 13 A – pastikan lampu P-N dan P-E menyala. Ini menunjukkan kekutuban adalah betul. (Nota : Sekiranya kedua-dua lampu di atas tidak menyala – ujian tidak boleh diteruskan. d) Tekan butang uji – bacaan menunjukkan tidak kurang daripada 200 milisaat dan pada masa yang sama, lampu ‘test’ menyala dan lampu P-N dan P-E tidak menyala. Pada waktu ini RCD tidak akan terpelantik. e) Tukarkan suis pilihan kepada 1800 (gelombang +ve) – ulang langkah (d) dan (e). 40 f) Ubah suis operasi kepada ‘Trip’ (Rated mA = 100%). g) Tekan butang uji – RCD akan terpelantik dan bacaan yang ditunjukkan mestilah tidak melebihi 200 milisaat. h) Tukarkan suis pilihan kepada 00 (gelombang -ve) i) Tekan butang uji – RCD akan terpelantik dan bacaannya mestilah tidak melebihi 200 milisaat. j) Ujian di atas hendaklah dibuat berulang kali sehinggalah mendapat bacaan yang hampir tepat. k) Rekodkan keputusan ujian. l) Tukarkan suis operasi kepada ‘Fast Trip’ dan tekang butang uji – RCD akan terpelantik dalam masa tidak melebihi daripada 40 milisaat. m) Lakukan berulangkali pada 00 atau 1800. v. Keputusan ujian hendaklah sepertimana dalam jadual berikut:-

LAMPIRAN IV Contoh: Hitung susut voltan bagi suatu pemasangan yang dibekalkan dengan 240 V dan saiz kabel yang digunakan adalah 16 mm2 jenis teras tunggal bersalut pvc digunakan dalam koduit yang panjangnya adalah 23 m dan arus yang melalui pada beban adalah 33 A. Penyelesaian: Cari nilai susut voltan dengan menggunakan saiz kabel dari Jadual 4D1B lajur 3 Saiz kabel = 16 mm2 Daripada Jadual 4D1B, ∴ susut voltan = 2.8 mV/A/m Vd = Mv x Ib x L 1000 Vd = 2.8 x 33 x 23 1000 = 2.125 volt Susut voltan pada kabel ini adalah 2.125 Volt apabila menggunakan kabel 16 mm2 . Oleh itu, susut voltan ini tidak melebihi 9.6 Volt seperti yang ditetapkan. Maka saiz yang paling sesuai ialah 16 mm2..

Arus elektrik

Daripada Wikipedia, ensiklopedia bebas.

Arus elektrik bergantung, berdasarkan konteks penggunan, aliran caj elektrik (fenomena atau kadar 
aliran caj elektrik ( "quantiti").^[1]Caj elektrik mengalir ini biasanya dibawa oleh elektron bergerak,
 dalam pengalir elektrik seperti wayar; dalam Elektrolit, ia sebaliknya dibawa olehion, dan dalam Plasma,
 oleh kedua-duanya.^[2]

Unit Sistem Antarabangsa bagi mengukur kadar aliran caj elektrik adalah ampere. Arus elektrik 
diukur menggunakan ammeter.^[1]

Arus elektrik sebagai aliran merupakan satu kuantiti dalam sains yang menerangkan 
kadar pengaliran cas elektrik. Unit SI bagi arus ialah ampere yang sama dengan coulomb sesaat.

Isi kandungan

  [sorokkan] 

• 1 Takrif
• 2 Hukum Ohm
• 3 Fizik
  • 3.1 Arus elektrik melalui pelbagai media
    • 3.1.1 Logam
    • 3.1.2 Media lain
  • 3.2 Kepadatan arus
  • 3.3 Kelajuan hanyutan (“Drift speed”)
• 4 Keselamatan eletrik
• 5 Rujukan
• 6 Pautan luar

Takrif[sunting]

Arus, I boleh ditakrifkan sebagai:

yang mana

Q ialah cas elektrik

t ialah masa.

Hukum Ohm[sunting]

Menurut Hukum Ohm, arus boleh dikira daripada rintangan dan beza upaya dalam satu pengalir (konduktor):

yang mana

V ialah beza upaya

R ialah rintangan elektrik.

Fizik[sunting]

Arus elektrik melalui pelbagai media[sunting]

Logam[sunting]

Logam pengalir elektrik pepejal mengandungi elektron bebas atau bergerak. Elektron ini terikat pada jaringan logam tetapi tidak bagi atom individual. Sungguhpun tanpa medan elektrik luaran dikenakan, elektron ini bergerak secara rawak oleh tenaga haba tetapi, secara purata arus bersih sifar dalam logam. Diberikan satah melalui wayar lalu, jumlah elektron bergerak dari satu arah ke sebelah yang lain bagi tempoh masa yang diberikan secara purata seimbang dengan jumlah yang bergerak ke sebaliknya. George Gamowmenulis dalam buku popular sains, One, Two, Three...Infinity (1947), "Bahan logam berbeza dari bahan lain berdasarkan fakta kerangka luar atom mereka terikat atau longgar, dan sering membenarkan satu dari elektronnya bebas. Dengan itu dalaman logam terisi dengan sejumlah besar elekton tidak terikat yang bergerak tanpa haluan seperti sekumpulan orang diganti. Apabila wayar logam dikenakan tenaga elektrik dikenakn pada sebelah, elektron bebas ini meluru ke arah kuasa, dengan itu membentuk apa yang kita kenali sebagai arus elektrik."

Wayar biasa bagi pengaliran elektrik merupakan seutas wayar tembaga.

Apabila wayar logam disambung merentang dua terminal sumber voltage arus langsung seperti bateri, sumber ini meletakkan medan eltrik menyeberangi pengalir. Pada saat hubugan berlaku, elektron bebas bagi pengalir dipaksa bergerak ke arah terminal positif di bawah pengaruh medan ini. Dengan itu, elektron bebas ini merupakan pembawa elektron dalam pengalir pepejal biasa. Bagi arus elektrik 1 ampere, 1 coulomb caj elektrik (yang terdiri daripada sekitar 6.242 × 10¹⁸ caj unsur) hanyut setiap sesaat melalui sebarang satah yang dilalui pengalir.

Bagi aliran tetap, arus I dalam ampere boleh dikira menggunakan persamaan berikut:

di mana Q merupakan caj elektrik dalam coulomb dipindahkan, dan t adalah masa dalam saat

Lebih umum, arus elektrik boleh diwakili sebagai kadar masa perubahan caj, atau

Media lain[sunting]

Dalam pepejal logam, aliran elektrik mengalir melalui elektron, dari potensi elektrik tinggi ke potensi elektrik rendah. Dalam mdia lain, sebarang aliran objek tercaj boleh membentuk aliran elektrik. Dengan itu apabila terdapat kawasan keratan rentas lebih tinggi lebih rendah rintangannya. Kebiaaan aliran mengalir menyongsang kepada arus elektron. Dalam istilah hukum Ohm arus berkadar dengan voltage dan berkadar songsang dengan rintangan.

Dalam hampagas, pancaran ion atau elektron mungkin terbentuk. Dalam bahan pengalir lain, arus elektrik disebabkan oleh kedua-dua aliran zarah bercaj negetif dan positif pada masa yang sama. Selain itu, arus terhasil sepenuhnya kerana pengaliran proton. Sebagai contoh, arus elektrik dalam elektrolite merupakan aliran ion atom bercaj eletrik, yang wujud dalam jenis kedua-dua positif dan negetif. Dalam sel bateri basah biasa, arus eletrik terdiri daripada ion hydrogen positif (proton) mengalir ke satu arah, dan ion sulfate negetif mengalir pada arah byang lain. Arus elektrik dalam percikan atau plasma merupakan aliran electron dan juga ion positif dan negetif. Dalam air batu dan elektrolite tertentu, arus elektrik sepenuhnya terdiri daripada aliran ion. Dalam semikonduktor, ia kadang-kala berguna bagi membayangkan arus disebabkan aliran lubang electron positif (pembawa caj positif mudah alih yang terdapat di mana kristal semikonduktor kekurangan satu valence elektron). Ini merupakan kes bagi semi konduktor jenis-p.

Kepadatan arus[sunting]

Kepadatan arus merupakan ukuran kepadatan arus eletrik. Ia ditakrifkan sebagai vector di mana ketinggian adalah arus elektrik bagi setiap bahagian keratin lintang. Bagi unit SI, kepadatan arus diukur dalam ampere setiap meter persegi.

Di mana I adalah arus dalam pengalir, J merupakan kepadatan arus, dan A adalah luas keratan lintang. Titik hasil kedua vector menunjukkan arus elektrik dalam bentuk skalar.

Kelajuan hanyutan (“Drift speed”)[sunting]

Keselamatan eletrik[sunting]

Ancaman paling jelas adalah kejutan elektrik. Jumlah arus melalui tubuh, dan juga bentuk sentuhan, keadaan bahagian badan, laluan pada badan, dan saiz voltan sumber menentukan kesannya. Walaupun sejumlah kecil mampu menimbulkan rasa denyutan, jumlah yang tinggi mampu menyebabkan terbakar teruk sekiranya ia melalui kulit atau jantung berhenti ("cardiac arrest") sekiranya ia cukup besar melalui jantung. Kesan renjatan elektrik berbeza dari individual dengan yang lain bergantung kepada saiz tubuh mangsa.

Pemanasan elektrik tidak sengaja juga merbahaya. Kabel kuasa lampau beban sering menjadi punca kebakaran. Bateri sekecil sel AA yang diletakkan dalam poket bersama duit syiling boleh mendorong kepada litar pintas yang memanaskan bateri dan syiling tersebut, menyebabkan cedera terbakar. Bateri Nikel-kadmium "NiCad", Hidride logam Nikel "NiMh", dan bateri Lithium amat berisiko disebabkan ia mampu menghasilkan arus tinggi disebabkan rintangan dalaman yang rendah.

Rujukan[sunting]

1. ↑ ^{Jump up to:1.0 1.1} Lakatos, John; Oenoki, Keiji; Judez, Hector; Oenoki, Kazushi; Hyun Kyu Cho (March 1998). "Learn Physics Today!". Lima, Peru: Colegio Franklin D. Roosevelt. Capaian 2009-03-10.
2. Jump up↑ Anthony C. Fischer-Cripps (2004). The electronics companion. CRC Press. m/s. 13. ISBN 9780750310123.

Pautan luar[sunting]

• AllAboutCircuits.com, a useful site introducing electricity and electronics
• Pencirian arus-voltan struktur...

• 
  

Sistem pendawaian[sunting]

Pendawaian tersembunyi dilakukan dengan membuat alur pada dinding bangunan.

Pendawaian yang menggunakan tiub PVC di Eropah.

Pendawaian elektrik boleh dilakukan sama ada secara terdedah ataupun tersembunyi. Pendawaian secara tersembunyi lazimnya dilakukan semasa pembinaan bangunan dengan membuat alur untuk dawai elektrik pada dinding bangunan. Namun demikian, kelemahan utama kaedah ini ialah pengguna mungkin menghadapi risiko kejutan elektrik sekiranya pengguna memaku atau memasang skru pada dinding, misalnya untuk memasang rak buku ataupun penyangkut baju. Dahulunya, kabel elektrik yang digunakan disalut dengan penebatgetah, tetapi kemudiannya digantikan dengan PVC kerana penebat getah tidak tahan lama serta mudah rapuh dan haus mengikut masa.

Di Malaysia, kabel yang ditetapkan bagi tujuan pendawaian adalah berpenebat PVC serta berpengalir kuprum atau aluminium tetapi bagi kabel dengan luas keratan rentas pengalir kurang daripada 16 mm², hanya pengalir kuprum sahaja yang dibenarkan.

Perlindungan arus[sunting]

Terdapat tiga bentuk perlindungan yang disediakan pada unit pengguna dalam sistem
 pendawaian elektrik daripada bahaya yang disebabkan oleh arus elektrik seperti litar pintas,

kilat, arus berlebihan ataupun kebocoran arus elektrik, iaitu:-

• Suis utama - Pensuisan serta perlindungan daripada arus berlebihan
• Pemutus litar bocor ke bumi (ELCB) - Memutuskan litar jika berlaku kebocoran arus 
• elektrik ke bumi
• Fius elektrik / pemutus litar kecil (MCB) - Memutuskan litar sekiranya berlaku
•  lebihan arus elektrik

Sebagai tambahan, peralatan elektrik yang menggunakan piawaian BS 1363 iaitu melalui
 plag piawaian 13 ampere turut dilindungi fius 13 A sebagai perlindungan tambahan
daripada lebihan arus elektrik.

Pemasangan mata suis dan soket[sunting]

Kesemua suis dan soket yang digunakan dalam sistem pendawaian di Malaysia direka 
bentuk untuk dimuatkan pada kotak pemasangan piawai berbentuk segiempat sama
, bersaiz 86 mm x 86 mm, seperti yang tertakluk pada piawaian BS 4662. Terdapat juga
 kotak pemasangan berkembar bersaiz 143 mm x 86 mm bagi menempatkan dua petak 
suis atau soket piawai.

Mata soket yang digunakan direkabentuk untuk digunakan oleh plag piawai 13 ampere
 Jenis G (BS 1363) serta dilengkapi dengan suis. Terdapat juga peralatan elektrik yang 
menggunakan plag 2 pin 2.5 ampere (Jenis C; juga dikenali sebagai "Europlug") yang boleh 
dipalamkan ke soket BS 1363 menggunakan penyuai khas. Bagi peralatan berarus 
lebih tinggi seperti pendingin udara, biasanya soket 15 ampere Jenis M (BS 546) digunakan.

Pembumian[sunting]

Rencana utama: Pembumian elektrik

Pendawaian elektrik mestilah dibumikan bagi menyediakan perlindungan kepada pengguna
 daripada bahaya renjatan elekmenggunakan motor elektrik serta unsur pemanas) adalah antara komponen
 yang wajib dibumikan.
trik akibat kebocoran arus elektrik ke bumi dengan menyediakan laluan berintangan rendah 

ke bumi. Komponen utama pendawaian (yang tidak membawa arus, seperti pembuluh logam),
 rangka bumbung yang diperbuat daripada logam serta peralatan elektrik (yang tidak membawa
 arus, seperti pembuluh logam), rangka bumbung yang diperbuat daripada logam serta peralatan

 elektrik (terutamanya yang menggunakan motor elektrik serta unsur pemanas) adalah antara
 komponen yang wajib dibumikan.